آتشکده ها

آتشکده ها

یکی از مهم ترین آثار برجای مانده از دوره ساسانیان «آتشکده ها» هستند که محل عبادت و نیایش زرتشیان به شمار می آیند. در واقع این بناها مکانی مقدس برای نگهداری آتش مقدس و انجام مراسم مذهبی زرتشتیان است. تاریخ تاسیس آتشکده ها همزمان با زمان ظهور زرتشت می باشد. با بررسی معماری این بناها و وجود سه آتش بزرگ «آذرفرنبغ»، «آذر گشنسپ» و «آذربرزین مهر» به نظر می رسد، آتشکده ها متعلق به سه طبقه اجتماعی در دوره ساسانی بوده است. یعنی : «آذر فرنبغ» متعلق به موبدان بوده و در کاربان پارس در مسیر بندعباس- دارابگرد قرار دارد، آتشکده «آذر گشنسپ» به پادشاهان و آرتشتاران و بزرگان اختصاص داشت و محل آن در شهر شیزباگنزگ در کنار دریاچه ارومیه بود و سومین آتشکده «آذربرزین مهر» متعلق به کشاورزان و پیشه وران بود و در کوه های ریوند در شمال غربی نیشابور قرار داشت. با وجود تفاوت هایی که در معماری این بناها دیده می شود ولی هر آتشکده از چهار ضلعی که در چهار ضلع آن چهار درگاه طاقدار وجود دارد، تشکیل شده است که بر روی این فضای چهار ضلعی گنبدی با نام چهار طاقی قرار گرفته است و محل سوختن آتش مقدس نیز در وسط بنا در نظر گرفته شده است .

قلعه ها

قلعه ها

قلعه یا دژ شامل مجموعه ای از بناها با برج ها و باروهای مستحکمی است که در گذشته، دردورترین و مرتفع ترین نقطه در اطراف شهر ساخته می شد تا به هنگام جنگ و هجوم دشمن، مردم شهر بتوانند تا پایان جنگ درون قلعه بمانند. معمولا یکی از مهم ترین دلایلی که قلعه ها را در مرتفع ترین نقاط می ساختند این بود که علاوه بر تسلط کامل مدافعان بر مهاجمان، شیب های تند تپه ها یا کوه ها، امکان دسترسی دشمن به قلعه را دشوار می کرد. معماران قلعه توجه داشتند که انبارهایی برای نگهداری آذوقه و دام در نظر بگیرند تا در مواقع ضروری و طولانی شدن مدت محاصره، مردم و ارتش بتوانند آذوقه کافی برای ادامه مقاومت و تامین امور معیشتی داشته باشند.

ارگ های حکومتی

ارگ ها تقریبا ساختاری شبیه به قلعه ها دارند با ظاهری خشن و پر ابهت و گویای قدرت و  استقامت بودند. در نمای آنها بجز دیوارهای بلند و برج و بارو چیز دیگری دیده نمی شود از ظرافت خبری نیست شاید کمی هنر در ظاهر آنها باشد. داخل آنها بناهایی در چهار طرف ساخته میشده است که  در صدر آنها عمارت حکومتی قرار دارد در این عمارت هنر ظرافت  و تزیین های زیبایی  دیده میشود  از سقف گرفته تا پا دری ها همه مزین  به  آینه کاری گچ بری و نقاشیهای دیواری بوده . چون در اینجا حاکم یا فرمانروا جلوس و به امور حکومتی رسیدگی میکرده  در دیگر بناها اتاق و راهرو های فراوانی قرار دارد که از آنها استفاده های مختلفی میشده است.همه ارگ ها دارای زیرزمین های مخوفی بوده که درآنها شکنجه و زندان مجرمین قرار داشته  در زیر زمینها  اسلحه خانه های بزرگی میساختند تا دسترسی  به آنها آسان باشد.  خزانه ها بیشتر در ارگ ها قرار داشت چون دخل و تصرف آنها مخصوص فرمانروا و یا حاکم بوده . وسط ارگ ها باغچه  حوض  و فواره قرار داشت. معمولا دیوار ارگ ها عریض بوده تا نگهبانان براحتی در آن رفت و آمد کنند.

کاخ ها

کاخ ها عمدتاً دارای ستون و درگاه بوده و به همین دلیل تشخیص آنها  از مابقی ابنیه به راحتی میسر می شود . ستونها معمولاً سر ستون و پا ستونی داشتند که همواره نقش های مختلفی بر روی آنها  کند و کاری می شده است . بدنه ی ستونها یا ساده یا به صورت شیاردار موازی و یا پیچ دار بوده که پایین و بالای آنها به نقش های دیگری متصل می شده است .

کاخ ها در زمان خود نمایی زیبا و دلفریب داشتند . دور تا دور آنها  به صورت زیگورات و شکل دار بوده و در اطراف آنها  همیشه باغچه های زیبایی خود نمایی می کرد . در داخل کاخ ها از سنگ های صاف و صیقلی با دو رنگ متضاد استفاده میشده است . معمولاً از پرده های بلند و رنگی که با نشان سلطنتی تزیین شده بودند استفاده می کردند . سقف های آنها بیشتر از تیر های چوبی و مقاوم بوده که متاسفانه دربیشتر حمله ها و غارتها که همیشه با آتش سوزی همراه بوده کاملا سوخته و از بین می رفتند .

نگرشی تازه بر تخریب آثار بجا مانده از تاریخ و تب گنج یابی

براستی که آثار بجا مانده از باستان ارزش آن را دارد که دوباره با نگرشی تازه به آن نگاه کرد و از تخریبهای نا آگاهانه جلوگیری نمود .

باید یادآور شد  هرآثار قدیمی که سر راهمان قرار گرفت نباید گمان کنیم که در سینه ی خود دفینه یا گنجنه ای نهفته دارد . نباید بدون شناخت ویا اطلاع از سرگذشت آن مکان دست به تخریب ویا حفاری آن زد . اول باید معلومات خود را نسبت به تمامی آثار بجامانده و تخریب شده ارتقا داده و با شناخت کامل اقدام کنیم . می توانیم این معلومات را از این منابع بدست آوریم .

۱ - کتب تاریخی

۲ – مقاله های علمی و تاریخی

۳ - تجربیات افراد متخصص این رشته

نخست مکانهای با ارزش و احتمال یافتن دفینه در آنها را مشخص سازیم تا بدون برنامه و عدم اطلاع وقت خویش را هدر نداده و هزینه های گزاف و بیهوده متحمل نشده و یا باعث تخریب و تعرض بی ثمر آن مکان نگردیم . متاسفانه بیشتر تخریب و تعرض بی نتیجه و دست خالی بوده و همیشه این سوال پیش می آید که چرا اکثر حفاریها ناکام و نیمه تمام می ماند و چرا بیشترین یافته ها نصیب کسانی می شود که اصلاً بدنبال آن نبودند .

آری این مطلب قابل بحث است ، چون تمام افرادی که بدنبال گنج میروند بدون علم و معلومات ، جایی را در نظر قرار داده و دست به حفاری و تخریب میزنند و مسلم است که بیشتر آنها بدون نتیجه می مانند . ناکامی این افراد بعلت عدم توجه به سه عامل "سند ، مدرک و نشانه" می باشد و توجه اکثریت به شش عامل موهوم "حرف ، حدیث ، حدس ، گمان ، خواب وخیال" می باشد .

ما در این وبگاه بنا را بر این مقوله قرار دادیم تا ضمن اطلاع رسانی جهت علاقمندان با بیان سختی و ضایعات تخریب بی رویه و سودجویانه آثار ملی و باستانی راه صحیح و درست کاووش را از آغاز تا حصول موفقیت بازگو کنیم .

مطالب سایت در هشت فصل طبقه بندی شده است و هر فصل شامل مطالب متنوع در همه زمینه های مرتبط می باشد .